Ik krijg online of in mijn inspiratiesessies weleens de vraag: “Is beïnvloeden niet gewoon manipulatie met een mooi strikje erom?” En da’s een interessante vraag, omdat er ook al gelijk een aanname in zit. Als je zit te wachten op mijn mening, lees vooral even verder!
Wat is manipulatie?
Als je naar de letterlijke betekenis van het woord Manipulatie kijkt, zie je dat het uit het Latijn komt: Manus (hand) en plere (bewerken/vullen). Het betekent zoiets als ‘naar de hand zetten’ of ‘met de hand bewerken’. Pas later kreeg het de lading van misleiding of stiekem sturen.
Tegenwoordig wordt manipulatie uitgelegd als een vorm van misleidende beïnvloeding, waarbij je het gedrag van een ander stuurt om er zelf beter van te worden. Het belang van de ander wordt niet meegewogen.
Manipulatie is dus onethisch beïnvloeden, zo zou ik het uitleggen. En dat is niet mooi. Je gaat een grens over van beïnvloeding. Het is geen duwtje in de rug meer, maar je sleurt mensen over de grens van goed naar kwaad.
Wat is het verschil tussen beïnvloeden en manipuleren?
Het verschil tussen misleiden en beïnvloeden zit niet per se in de beïnvloedingstechnieken die je inzet, maar in drie andere dingen:
- De waarheid
- Transparantie
- Autonomie
Binnen ethische beïnvloeding, zijn deze drie allemaal aanwezig. Het wordt onethisch, en dus manipulatie wanneer één van de bovenstaande dingen niet meer aanwezig is. Bijvoorbeeld wanneer je informatie verzwijgt, verdraait of ontkent. Wanneer je gedrag stuurt in de richting die echt niet in het belang is van je doelgroep of wanneer je de keuzevrijheid beperkt of ondermijnt.
Misleiding stuurt mensen naar gedrag dat ze niet zouden kiezen als ze de waarheid kenden of zouden worden beperkt in keuze. Beïnvloeding helpt mensen naar gedrag dat ze waarschijnlijk zouden kiezen als de drempels weg zijn.
Wat is ethisch beïnvloeden?
Dit ligt eraan aan wie je het vraagt. Want de een heeft een hogere standaard dan de ander. Wat de één verleiden noemt, noemt de ander al misleiden. Ik hou zelf graag een ‘ethisch lijstje’ aan waar ik me aan hou binnen mijn communicatie en advies:
- Klopt de informatie die je deelt?
- Is het doel legitiem en schaadt het de doelgroep niet?
- Behoudt iemand autonomie en keuzevrijheid?
Twee vragen voor een moreel kompas
Ik gebruik onderstaande twee regels graag als mijn eigen morele kompas:
- Is het waar wat ik zeg?
- Zou ik het mijn moeder ook zo verkopen?
Twee keer ja? Dan zet ik mijn gekozen beïnvloedingstechnieken met een gerust hart in.
Klaar om te starten met ethisch beïnvloeden?
Dan is het een leuk idee om laagdrempelig in te stappen. Met deze kaartenset ontdek je maar liefst 75 beinvloedingstechnieken die je kunt inzetten in je (duurzame) communicatie, reclame en marketing. Zet ze in 'for the good', dan geef jij je doelgroep nét dat duwtje in de juiste richting! Bekijk 'm hier :)
