Het Reiteration Effect en hoe Pippi Langkous wegkomt met een grote leugen

Je kent hem sowieso, de beroemde uitspraak van Pippi Langkous: “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Je ziet ‘m geregeld voorbij komen op Instagram, Pinterest en zelfs op LinkedIn.

Dit kan als schokkend worden ervaren…

Maar hou je vast, de volgende zin kan als schokkend ervaren worden. De bekendste uitspraak van onze roodharige vriendin, blijkt helemaal nooit uit haar mond te zijn gekomen. De uitspraak is niet van haar. Astrid Lindgren heeft de zin niet geschreven ( bevestigde ze op haar eigen site), Pippi heeft ‘m nooit uitgesproken. Yep, lees dit gerust nog eens.

Waarom geloven we dat Pippi deze uitspraak deed?

Oké, Pippi Langkous heeft deze uitspraak nooit gedaan. Wie dan wel? En waarom wordt ie aan Pippi toegeschreven? Een écht lekker antwoord kan ik er niet op vinden. Na een half uurtje Googelen kom ik in de krochten van het internet terecht en zit ik opeens oude Muppetfilmpjes te kijken. Mijn research loopt dood. Ik heb dit antwoord dus niet voor je.

Waarschijnlijk heeft iemand de uitspraak ooit bedacht en hem onder een afbeelding van Pippi Langkous gezet. Zo kwam de leugen tot stand. Mensen gingen het herhalen. En hoe vaker we iets herhalen, hoe meer ‘waar’ het wordt.

Het Reiteration Effect: de illusie van de waarheid

 Het is een rare kortsluiting in ons brein, die het Reiteration Effect wordt genoemd. We hebben de neiging om te geloven dat onwaarheden tóch correct zijn, nadat we ze vaker hebben gehoord. Denk aan uitspraken als:

“Je gebruikt maar 10% van je hersenen”
 “Mensen moeten je 7x zien, voordat ze bij je kopen”
 “Het eten van wortels is goed voor je ogen”

Allemaal niet echt waar. Maar omdat ze vaak worden herhaald, geloven we het klakkeloos en nemen we het dus ook aan als waarheid. Omdat het logisch klinkt. Het is aannemelijk. Maar we verwarren herhaling met de waarheid.

Voelt het vertrouwd? Check dan de bron

 In 1977 ontdekten onderzoekers deze bias in ons onderbewuste brein. Wanneer een uitspraak voor ons vertrouwd of logisch voelt, beoordelen we deze eerder als waarheid. We krijgen nieuwe informatie, maar die voelt logisch. Zal dus wel waar zijn.

Wanneer we dezelfde boodschap dan vaker te horen krijgen, verwerkt ons onderbewuste het gemakkelijker, waardoor het opnieuw voor ‘meer waar’ wordt aangenomen. Tot je het zo vaak hebt gehoord dat het wel waar moet zijn. Wie weet gebruik je de uitspraak daarna zelf ook wel.

Voelt nieuwe informatie dus logisch en vertrouwd? Dan is dat misschien wel je alarmbel. Vraag om de bron. Is er onderzoek naar gedaan? Waar komt deze informatie vandaan? “Omdat het op Facebook stond” is geen reden om iets aan te nemen als waarheid…

Het Reiteration Effect als beïnvloedingstechniek

Dat het Reiteration Effect een krachtige beïnvloedingstechniek is, hoef ik je inmiddels waarschijnlijk niet meer te vertellen. In de politiek wordt deze techniek veel gebruikt. Zelfs Hitler kende de kracht van herhaling al. Hij schreef in Mein Kampf: “Slogans moeten voortdurend worden herhaald totdat de allerlaatste persoon het idee heeft begrepen".

Niet dat ik onze politici wil vergelijken met Hitler, maar ook in ons huidige politieke systeem worden geregeld uitspraken gedaan die niet (helemaal) waar zijn. Hoe vaker ze worden herhaald, hoe meer het grote publiek ze als waarheid aanneemt. Denk bijvoorbeeld aan beweringen dat alle asielzoekers hun héle familie laten overkomen. Blijkt in de praktijk maar een heel klein percentage te zijn. Of dat je zomaar 10 miljoen kunt bezuinigen op de zorg. Prachtig qua snelle quote, maar in de praktijk is het niet waar. Om maar even twee voorbeelden te noemen. En zo krijgt ook fake nieuws voet aan de grond…

Ook in marketing is dit effect natuurlijk toe te passen als beïnvloedingstechniek. Maar onthoud altijd mijn regels met betrekking tot deze technieken:

1. Het moet waar zijn
2. Je moet het je moeder op deze manier willen verkopen

Die eerste regel rijmt misschien niet helemaal met dit effect. Maar door jouw boodschap (zonder leugens) te verspreiden in je marketing, wordt deze door de herhaling nóg meer ‘waarheid’ voor je doelgroep.

Toepassen in je marketing

Kies een slogan, uitspraak of boodschap die vertrouwd overkomt bij je doelgroep. Natuurlijk mag het nieuw zijn, dan letten we namelijk beter op. Maar kies niet al te roekeloos als je gebruik wilt maken van dit effect.

Je past deze techniek toe door een stevig statement te kiezen. Geef het vervolgens tijd om in te dalen bij je doelgroep en switch niet te snel naar een nieuwe slogan. Mensen hebben de tijd nodig om vaker met jouw boodschap in aanraking te komen, zo gaat deze beïnvloedingstechniek voor je werken. Neem de tijd.

De kracht van herhaling (ook heel zichtbaar in het Mere Exposure Effect) doet zo z’n werk voor jou, net als bij Pippi Langkous.

  Wil je meer geheimen ontdekken over marketingpsychologie?  Bekijk dan mijn kaartenset eens met de 75 beste beïnvloedingstechnieken!  Of je ‘m vervolgens ook aanschaft is uiteraard helemaal aan jou!

Bronnen:

Hasher, Lynn; Goldstein, David; Toppino, Thomas (1977). "Frequency and the conference of referential validity". Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior. 16 (1): 107–112.

Hertwig, Ralph; Gigerenzer, Gerd; Hoffrage, Ulrich (1997). "The reiteration effect in hindsight bias". Psychological Review. 

Ian Maynard Begg, Ann Anas, and Suzanne Farinacc (1992). “Dissociation of Processes in Belief: Source Recollection, Statement Familiarity, and the Illusion of Truth”. Journal of Experimental Psychology General.